انجمن اولیا هنوز تصمیم ساز نیست !
رسول پاپایی / روزنامه اعتماد / شنبه ۳۰مهر ۱۳۹۰
هفته آخر نخستين ماه پاييز كه مي‌شود، مديران مدارس، هفته پيوند خانه و مدرسه را گرامي مي‌دارند و با فرستادن نامه‌يي به خانه‌هاي بچه‌ها، از اولياي آنان دعوت مي‌كنند تا در جلسه انجمن اوليا و مربيان مدرسه شركت كنند. اين انجمن‌ها در مهرماه سال 46 با نام انجمن ملي اوليا و مربيان ايران تاسيس شد، تا همه كساني كه به تعليم و تربيت عمومي كودكان و نوجوانان علاقه دارند داوطلبانه درآن شركت كنند و در جهت بهبود شرايط كمي و كيفي آموزش و پرورش به فعاليت و هم فكري با يكديگر بپردازند و يار شاطري براي مديران مدارس و معلمان باشند.
در انجمن‌هاي اوليا و مربيان علاوه بر منتخبان پدر و مادر‌هاي دانش‌آموزان، مدير مدرسه، يكي از معاونان، مربي پرورشي و نماينده معلم‌ها هم عضويت دارند. اين انجمن‌ها در ساختار مدارس ركني از اركان شوراهاي مدرسه محسوب مي‌شوند. بيشترين نقش اين انجمن‌ها در «همفكري» و «همكاري» با مديران مدارس جهت تسهيل و تقويت هماهنگي و همسويي تربيتي و آموزشي بين خانه و مدرسه، «مشاركت» در برگزاري كلاس‌هاي فوق برنامه، اردوها، چگونگي تشويق دانش‌آموزان و جلب مشاركت اوليا تعريف شده است.
نقش «نظارتي» و «تصميم‌گيري» تعريف شده در اين انجمن‌ها بسيار كمرنگ و منحصر به تصميم‌گيري براي جلسه‌هاي آموزش خانواده، چگونگي اخذ كمك‌هاي مردمي و نحوه هزينه اين كمك‌ها وسرانه دانش‌آموزي است.
با وجود اين دايره اختيارات كه در صفحات آغازين دفاتر كار اين انجمن‌ها به آنها اشاره شده متاسفانه بايد گفت، اثرگذاري و كاركرد انجمن‌هاي اوليا و مربيان با اهداف و فلسفه وجودي مرام‌نامه مهر 46 فاصله و با اين آرزوي حاجي بابايي كه: انجمن اوليا ومربيان بايد «نقش كليدي» و «اساسي» و «تصميم‌سازي» داشته باشد راه دور و درازي دارد. جلسات انجمن اوليا و مربيان به‌جاي اينكه فرصتي باشد براي تبادل‌نظر و گفت‌وگو درباره آموزش و تربيت فرزندان و آسيب‌هايي كه سلامت روحي رواني و آموزشي بچه‌ها را تهديد مي‌كند، به جلسه سخنراني‌هاي تكراري و خسته‌كننده تبديل شده كه مدير مدرسه برخي مشكلات مدرسه را مطرح مي‌كند و با سخن گفتن از دشواري پرداخت قبض گاز و آب، با زبان بي‌زباني هدف غايي از تشكيل انجمن‌هاي اوليا و مربيان را جذب كمك‌هاي مالي معرفي مي‌كند از طرفي بسياري از اوليا با آگاهي از تاكيد قانون اساسي بر رايگان بودن تحصيل توقع دارند مديران مدارس كمتر به بهانه‌هاي مختلف از آنان كمك مالي بخواهند ونسبت به اين واقعيت‌ها كه مدرسه داري هزينه دارد، سيستم گرمايش و سرمايش دارد، گچ و كاغذ و جوهر و ملزومات مي‌خواهد، وسرانه‌هاي آموزشي و پرورشي مدارس اگر هم به موقع ريخته شود كفاف هزينه‌هاي مدارس را نمي‌دهد بي توجه هستند.
از طرفي آموزش و پرورش به هنگام ثبت نام اجازه دريافت پول از مديران را نمي‌دهد اما طي سال تحصيلي اعضاي انجمن مي‌توانند نياز‌هاي مالي مدرسه را با اوليا مطرح و به هر حيلتي كه شده در دل پدر ومادر‌ها نفوذ كرده و پول‌هاي نگرفته به هنگام ثبت نام را از آنان بخواهند شايد يكي از اصلي‌ترين دلايل پر رنگ شدن نقش مادي انجمن‌ها را بتوان در اين مورد جست‌وجو كرد و متاسفانه اين پر رنگ شدن بعد مالي، موجب بدبيني اوليا به انجمن‌هاي اوليا و مربيان شده و تكرار اين قصه در هر سال موجب شده تا پدر و مادر‌ها عطاي شركت در اين جلسات را به لقايش ببخشند و اگر حاضر هم شوند، حضورشان نه از سر ذوق كه با اكراه و از سر ناچاري واصرار كودك‌شان است.
ارديبهشت امسال، انجمن‌هاي اوليا و مربيان در سازمان مدارس غيردولتي و مشاركت‌هاي مردمي و مركز امور زنان وزارت آموزش و پرورش ادغام شد و به سازمان مدارس غيردولتي، مشاركت‌هاي مردمي و خانواده تبديل شده است اگر چه اين تغيير ساختاري از نگاه طراحان آن مي‌تواند به ارتقا انجمن اوليا ومربيان منجر شود اما به نظر ميرسد جدي بودن و گستردگي حوزه كاري سازمان مدارس غيردولتي و مشاركت‌هاي مردمي بر فعاليت‌هاي انجمن اوليا و مربيان سايه افكنده و موجب غفلت بيش از پيش كاركردهاي انجمن اوليا و مربيان شود.
بدون تعارف بايد گفت: انجمن‌هاي اوليا و مربيان از نقش اصلي خود يعني «تصميم‌سازي» و «نظارت» كه مورد تاكيد وزير هم هست فاصله زيادي گرفته‌اند و هم مانند نهاد‌هايي چون شوراي دانش‌آموزي و شوراي معلمان به نهادي دنباله روي مدير مدرسه و ساختار بوروكراسي و انجمني براي توجيه تصميمات مدير مدرسه تبديل شده‌اند كه از علل و علت‌هاي آن مي‌توان به ضعف دانش و بينش مديران مدارس در مورد نقش نهادهاي مدني، سيستم متمركز و بخشنامه‌يي وزارت آموزش و پرورش، نگاه از بالا به معلم، مدرسه و انجمن‌ها اوليا و مربيان اشاره كرد.
جان سخن اينكه هر چند تعريف نقش‌هاي جديد، تغيير ساختار و ارتقاي دانش و بينش مديران درباره نهادهاي مدني، كاهش موانع اداري، تا حد زيادي به بهبود شرايط و نقش‌آفريني اين انجمن‌ها كمك مي‌كند اما فراموش نكنيم، آنچه كه مي‌تواند به مشاركت گسترده و بانشاط مردم و نقش‌آفريني واقعي آنان در نهاد‌هايي مانند انجمن اوليا و مربيان كمك شاياني داشته باشد، آگاهي و دانايي مردم يك جامعه از نقش و تاثير «نهادهاي مدني» است و شايد حال و روز اين روز‌هاي انجمن‌هاي اوليا و مربيان و نوع نگاه مردم و مديران به آنها تابعي از رشد جامعه مدني ما و ميزان دانش وآگاهي جامعه ايراني از اين نهادهاي مردمي باشد.
