هفته انجمن اولیا و مربیان شب قدر مدارس
رسول پاپایی / خبر انلاین / 27 مهر 92
اخرین هفته ماه مهر مهم ترین هفته برای مدیران مدارس محسوب می شود . این هفته را شاید بتوان "شب قدر" مدرسه ها ی ایرانی هم نام نهاد . در این هفته است که مدیران مدرسه ها تصمیم می گیرند ، با فرستادن نامه به خانه‌های بچه‌ها، "پیوند اولیا و مربیان" را جشن بگیرند، وازپدر ومادرها دعوت می‌کنند تا در جلسه انجمن اولیا و مربیان مدرسه ی فرزندشان شرکت کنند و با اعلام حضور وغیاب ، تلاش می کنند بچه ها را به اعمال فشار بر پدر ومادر ها وادار نمایند تا هرچه بیشتر اولیا گریزان از این گونه اجتماعات را برای یکبار هم که شده ، به حیاط پر از هیاهوی مدرسه بکشانند.
سال 46" انجمن ملی اولیا و مربیان" ایران در مهر ماه تاسیس شد،هدف هم این بود که ، هر کسی به تعلیم و تربیت عمومی کودکان و نوجوانان علاقه دارد داوطلبانه به این انجمن ها بیاید و برای بهبود شرایط کمی و کیفی مدرسه ها وآموزش و پرورش با دیگران همفکری و همکاری نماید و همگی با هم ، مدیر ان مدارس و معلمان را در بهتر شدن مدرسه ها یاری کنند . منتخبان پدر و مادر‌های دانش‌آموزان، مدیر مدرسه، یکی از معاونان، مربی پرورشی و نماینده معلم‌ها ترکیب انجمن های اولیا ومربیان را تشکیل می دهد .این انجمن ها در ساختار مدارس جایگاه تعریف شده دارند و رکنی از ارکان شوراهای مدرسه محسوب می‌شوند. بیشترین نقش این انجمن‌ها در «همفکری» و «همکاری» با مدیران مدارس جهت تسهیل و تقویت هماهنگی و همسویی تربیتی و آموزشی بین خانه و مدرسه، «مشارکت» در برگزاری کلاس‌های فوق برنامه، اردوها، چگونگی تشویق دانش‌آموزان و جلب مشارکت اولیا تعریف شده است. نقش «نظارتی» و «تصمیم‌گیری» ، در این انجمن‌ها بسیار کمرنگ ترسیم شده و منحصر به تصمیم‌گیری برای جلسه‌های آموزش خانواده، چگونگی اخذ کمک‌های مردمی و نحوه هزینه کمک‌ها وسرانه دانش‌آموزی است.
علی رغم وجود تشکیلات عریض و طویل اداری و حذف ادغام های ساختاری ، اثرگذاری و کارکرد انجمن‌های اولیا و مربیان با اهداف و فلسفه وجودی مرام‌نامه مهر 46 هنوز فاصله زیادی دارد . پدر و مادر ها یی که در این جلسات شرکت می کنند وقتی مشاهده می نمایند ، جلسات انجمن اولیا و مربیان به‌جای اینکه فرصتی باشد ، برای تبادل "نظر" و "گفت‌وگو" درباره آموزش و تربیت فرزندان و آسیب‌هایی که سلامت روحی و روانی و آموزشی بچه‌ها را تهدید می‌کند، تبدیل به جلساتی برای سخنرانی‌های تکراری و خسته‌کننده شده، رغبتی برای حضور جدی و اثربخش در ان نشان نمی دهند . انها متوجه شده اند که رویه غالب حاکم بر این جلسات این است که ،مدیرابتدا مشکلات مدرسه فرزندشان را مطرح می‌کند . کم کم از دشواری پرداخت قبض گاز و آب حرف می زند ، و آرام آرام و با ظرافتی که به قبای وکیل و وزیر برنخورد ، از ناچیز بودن سرانه دانش اموزی و یا پرداخت نشدنش حرف می زند . و خلاصه این که ،با زبان بی‌زبانی هدف غایی از تشکیل انجمن‌های اولیا و مربیان ومراد از مشارکت را جذب کمک‌های مالی معرفی می‌کند.
ان سوی این گفته های سوزناک وسنتی مدیران مدارس ، پدر ومادر ها ، با آگاهی از تاکید قانون اساسی بر رایگان بودن تحصیل ، با اشاره به مصاحبه های متوالی وزیر و معاونانش در ایام ثبت نام مبنی بر ممنوعیت پول گرفتن ، توقع دارند مدیران مدارس کمتر به بهانه‌های مختلف از آنان کمک مالی بخواهند . اغلب انها هم با مرور این تاکید قانون و ان مصاحبه های شعاری ، چشمانشان را به این واقعیت ها که مدرسه داری هزینه دارد، سیستم گرمایش و سرمایش دارد، گچ و کاغذ و جوهر و ملزومات دارد، وسرانه‌های آموزشی و پرورشی مدارس ناچیز است و مدیر مدرسه با حقوق ناچیزش نمی تواند به تنهایی گره از تنگناهای مالی مدرسه فرزندشان بردارد، می بندند .
از طرفی آموزش و پرورش، به هنگام ثبت نام اجازه دریافت پول را به مدیران را نمی‌دهد اما طی سال تحصیلی مدیر مدرسه با رها کردن سایر کارکرد های "مشارکت "از انجمن اولیا و مربیان می خواهد، به هر حیلتی که شده در دل پدر ومادرها نفوذ کرده و پول‌های نگرفته به هنگام ثبت نام را از آنان بخواهد.
بدون تعارف باید گفت: انجمن‌های اولیا و مربیان از نقش اصلی خود یعنی ،تامین" مشارکت" همه‌جانبه اولیا در" اداره ی" مدرسه دور مانده ،و عملا تبدیل به بازوی اجرایی مدیر مدرسه برای پول گرفتن از والدین دانش‌آموزان شده است . به گونه ای که می توان گفت منحصر شدن مفهوم "مشارکت" به پول گرفتن ،انجمن ها ی اولیا و مربیان را هم مانند ،شورای دانش‌آموزی و شورای معلمان، به نهادی دنباله روی مدیر مدرسه و ساختار بوروکراسی و انجمنی برای "توجیه" تصمیماتش تبدیل کرده است. این در حالی است که در تعریف مشارکت گفته شده : مشارکت یک عمل اجتماعی است ، امری درونی ، داوطلبانه ، اگاهانه ، و بر اساس علاقه های فردی است . گفته می شود برای "اثر بخش بودن" مشارکت ابتدا باید احساس "نیاز" به "مشارکت" در افراد به وجود بیاید . مشارکت با دستور العمل و وضع مقرارت تبدیل به یک همکاری فعال و اثر بخش نمی شود . امروز، نسخه ای که آموزش و پرورش، برای انجمن های اولیا ومربیان وجلب مشارکتشان پیچیده ، شیوه نامه هایی "دستوری " و ائین نامه هایی "خشک و مدیر محور" است.این نگاه دستوری و ایین نامه ای ،در کنار ضعف دانش و بینش "مدیران مدارس" در مورد نهادهای مدنی موجب شده ،مفهوم مشارکت در آموزش و پرورش و نزد مدیران آموزش و پرورش حتی ،تبدیل به "کمک مالی" شود و مشورت های فکری و تخصصی مردم و اولیا محلی از اعراب نداشته باشند.
این نوع نگاه به مفهوم مشارکت ،موجب شده پدر و مادر ها و علاقمندان به اموزش و پرورش ،عطای حضور در جلسات انجمن واولیا را به لقایش ببخشند . مدیران مدارس هم بیش از انکه با خلاقیت به دنبال ایجاد" تحول "و"تغیی" در مدرسه هاباشند تنها مراقب هستند تا از طرف ادارات بر انها ایرادی وارد نشود .
خوشبختانه ، در سند تحول هم در "بیانیه ارزش ها" و هم در بخش "راهبرد های کلان "و هم در بخش "راهکار ها "بار ها بر به بازی گرفتن خانه و خانواده برای ایفای نقش "اثربخش" در نظام تعلیم و ترییت تاکیدشده است .شاید خوشایند مسولان آموزش و پرورش به ویژه معاون وزیر درسازمان مدارس غیر دولتی و مشارکت های مردمی و خانواده نباشد که بگویم ، امروزه علی رغم همه ی امار و ارقام وسخنان تبلیغاتی ،خبری از مشارکت گسترده و با نشاط مردم و نقش افرینی واقعی انها در نهاد‌هایی مانند انجمن اولیا و مربیان نیست . برای پاک کردن این نگاه که انجمن اولیا ومربیان و هفته مشارکت ،بهانه هایی برای پول گرفتن از اولیا هستند، باید طرحی نو در انداخت وبا کمک نهاد هایی مانند صدا وسیماو...ابتداآگاهی و دانایی مردم و مدیران مدارس را از نقش و تاثیر «نهادهای مدنی»بالا برد. سپس با عنایت به سند تحول به دنبال راهکار هایی برای" اثر بخشی واقعی" نهاد های تعریف شده در مدارس مانند شورای دانش اموزی ، شورای دبیران و انجمن اولیا و مربیان بود تا معلم ، دانش آموز و پدر ومادر ها هر چه بیشتر بتوانند در ساحت مدرسه به ارائه طرح وایده و نظر بپردازند .
