آبروی رفته قابل بازگرداندن نیست
آقا اجازه : گزارش آرمان در خصوص تبرئه معلم خوزستانی از تهام تنبیه یک کودک که منشر شد بازتاب زیادی داشت . در همین خصوص بهمن کشاورز وکیل مشهور و برجسته دادگستری یاداشتی به آرمان داداند که قابل تامل و در خور مطالعه است . خواندن این نوشته را به همه ی کسانی که به نحوی با کودکان سر وکار دارند توصیه می کنم .
۱-درخصوص‌حادثه‌ای که به‌موجب آن معلمی به ایراد ضرب به شاگرد منتهی به فلج متهم و به‌وسیله اداره متبوع از محل کارش به جای دیگری منتقل، اما سرانجام تبرئه شده است باید گفت به طور کلی هر اقدام تنبیهی علیه هر کس–خواه به شکل کیفری و خواه مجازات اداری باشد- باید پس از رسیدگی دقیق و ثابت‌شدن اتهام صورت گیرد. زیرا آبروی رفته قابل بازگرداندن نیست و چه بسا – اگر موضوع کیفری باشد- عمری را که در زندان تلف کرده یا دردی که کشیده شده‌است به هیچ قیمتی نتوان جبران کرد. بنابراین آنچه در مورد این آموزگار به عنوان تنبیه انجام شده قابل انتقاد است و بدیهی است خسارت وارده بر او باید به وسیله سازمان متبوعش جبران شود. اگر در چنین مواردی والدین طفلی اتهام را به دروغ مطرح کرده باشند، از باب افترا و اشاعه اکاذیب قابل تعقیب و مکلف به جبران خسارت خواهند بود.
2- اما بحث تنبیه بدنی کودکان و نوجوانان موضوعی است کاملا متفاوت . در قانون مدنی ماده 1179 مقرر داشته ابوین حق تنبیه طفل خود را دارند. ولی به استناد این حق نمی‌توانند طفل خود را خارج از حدود تادیب، تنبیه نمایند. ماده 59 قانون مجازات اسلامی اقدامات والدین و اولیای قانونی را که به منظور تادیب اطفال انجام شود به شرط آن که در‌حد متعارف تادیب باشد، فاقد وصف مجرمانه اعلام کرده است. اما قانونی به نام <حمایت از کودکان و نوجوانان> مصوب 25/9/1381 داریم که به موجب آن همه کسانی که به سن 18 سال تمام شمسی نرسیده‌اند مشمول قانون مذکور هستند و ماده دو آن مقرر می‌دارد، هر نوع اذیت و آزار کودکان و نوجوانان که موجب شود به آنان صدمه جسمانی یا روانی و اخلاقی وارد شود و سلامت جسم یا روان آنها را به مخاطره اندازد ممنوع است و به موجب ماده چهار هرگونه صدمه و آزار و اذیت و شکنجه جسمی و روحی کودکان و نادیده گرفتن عمدی سلامت و بهداشت روانی و جسمی و ممانعت از تحصیل آنها ممنوع اعلام شده و ارتکاب این جرایم از سه ماه و یک روز تا شش ماه حبس و یا تا 10 میلیون ریال جزای نقدی در پی دارد و به موجب ماده پنج کودک آزاری از جرایم عمومی تلقی شده و نیازی به شاکی خصوصی ندارد و ماده شش قانون نیز همه افراد و موسسات و مراکزی را که به نحوی مسئولیت نگهداری و سرپرستی کودکان را بر عهده دارند به اعلام مراتب کودک آزاری به مقامات قضایی مکلف کرده و عدم این اقدام را مستوجب حبس تا شش ماه و یا جزای نقدی تا پنج میلیون ریال اعلام کرده است.
3- هرکس به موجب ماده هفت این قانون اقدامات تربیتی موضوع ماده 59 قانون مجازات اسلامی و ماده 1179 قانون مدنی – پیش گفته- از شمول این قانون مستثنی شده، اما با توجه به این که اداره حقوقی قوه قضاییه تنبیه بدنی را در صورتی در حد تربیت اعلام کرده که موجب تغییر رنگ پوست نشو د از طرفی همین اداره آموزگاران و معلمان را مشمول عنوان اولیای قانونی و سرپرستان ندانسته می‌توان نتیجه گرفت اولا تنبیه اطفال به وسیله معلمان تحت هیچ شرایطی قابل قبول نیست و مستوجب مجازات است. ثانیا در مورد پدر و مادر نیز با توجه به آنچه از ماده دو قانون مذکور نقل کردیم نمی‌توان حالتی را تصور کرد که طفلی یا نوجوانی مورد تنبیه بدنی واقع شود و این امر به او صدمه روانی و اخلاقی نزند و سلامت جسم یا روان او را به مخاطره نیندازد. به عبارت دیگر، هر‌چند ماده هفت قانون موارد موضوع ماده 59 قانون مجازات اسلامی و ماده 1179 قانون مدنی را از شمول آن مستثنی کرده، اما با تصویب ماده دو قانون حمایت از کودکان و نوجوانان و با توجه به مقتضیات آن دو ماده پیش گفته – حداقل از نظر اعمال تنبیهات جسمی و حتی تعرضات لفظی به نحوی که باعث ناراحتی طفل شد- فاقد موضوعیت شده. به عبارت دیگر، حتی پدر و مادر نیز حق ندارند فرزندان خود را از نظر جسمانی تنبیه یا با آنها درشتی و بدزبانی کنند. حد تنبیه همانا توجه و آگاهی دادن در‌حد موعظه و حکمت حسنه باید باشد. والله اعلم
* وکیل پایه یک دادگستری